TENKİS DAVASI NEDİR?

Tenkis davaları; yasal mirasçıların haklarını, miras bırakanın ihlal ve tecavüzlerine karşı korumak amacıyla açılan davalardır.
Kanunen sınırlandırılmadığı müddetçe her bireyin mal varlığı üzerinde tasarruf yetkisi vardır. Miras bırakan ölümünden önce ölüme bağlı tasarruflar yahut sağlar arası işlemler yaparak mal varlığı üzerinde birtakım işlemler yapabilir. Ancak bu tasarruf miktarının mirasçıların saklı paylarına zarar vermemesi gerekir.

Tenkis, saklı payın yaptırımıdır. Mirasçıların haklarının, miras bırakanın iradesi ile bertaraf edilmesini önler. Miras bırakan, mirasının ancak saklı paylar dışında kalan kısmında sağlararası veya ölüme bağlı tasarruflarda bulunabilir.

SAKLI PAY SAHİBİ MİRASÇILARI KİMLERDİR?

Miras bırakanın ölüme bağlı tasarruflarına karşı korunmuş olan miras payına saklı pay, korunmuş miras payı sahiplerine de saklı pay sahibi mirasçı denir. Yasal mirasçılardan hangilerinin saklı paylı mirasçı olduğu kanunen sınırlı olarak belirlenmiştir. Miras bırakanın altsoyu, ana ve babası ve eşi saklı pay sahibi mirasçılardır.

Miras bırakanın kardeşleri 2007 yılında yapılan değişiklikle saklı paylı mirasçılar arasından çıkarılmıştır. Bu tarihten sonraki miras intikallerinde kardeşlerin saklı payı yoktur.

SAKLI PAY ORANLARI NEDİR?

Saklı paylı sayılan mirasçılar, miras bırakana olan yakınlıklarına göre değişen oranlarda korunmuştur. Saklı pay oranları yasal miras payının üzerinden belirlenir.

I. ALT SOY : Yasal miras payının ½’sidir.

II. ANA VE BABA : Yasal miras payının ¼’dür

III. SAĞ KALAN EŞ :

• 1. veya 2. Zümre ile birlikte mirasçıysa yasal miras payının tamamı,
• 3. Zümre başları ve onların çocuklarıyla birlikte mirasçı oluyorsa yasal miras payının ¾’ü,
• Tek yasal mirasçı oluyorsa yasal miras payının ¾’üdür.

TENKİS DAVASINI KİMLER AÇABİLİR?

Tenkis davası miras bırakan öldükten sonra ancak saklı paylı yasal mirasçılar açabilirler. Buna karşılık, mirastan feragat sözleşmesi ile bu hakkından vazgeçen veya mirastan ıskat edilen veya mirastan yoksun bulunan mirasçının tenkis talebi hakkı yoktur.

Saklı pay sahibi mirasçının, tenkis davası açtıktan sonra ölümü halinde, mirasçıları birlikte veya ayrı ayrı bu davayı takip edip sonuçlandırabilirler. Aynı zamanda tenkis davası açma yetkisine sahip bir mirasçının dava açamadan ölümü halinde bunun dava hakkı kendisinin mirasçılarına geçer.

Miras bırakanın ölümünden önce mirasçılık sıfatı hukuken kazanılmış değildir. Saklı paylı mirasçılık sıfatına sahip olunmadan ölümden önce tenkis davası açılamaz.

Tenkis davasını tüm saklı pay sahibi mirasçıları birlikte açmak zorunda değildir. Birbirlerinden bağımsız olarak da bu davayı açabilirler. Ancak dava açmamış mirasçı tenkis kararından yararlanamaz. Eğer saklı paylı mirasçı küçükse veya fiil ehliyetine sahip değilse onun yerine bu davayı kanuni temsilcisi açabilir.

İflas idaresi de, tenkis hakkı bulunan mirasçının iflas etmesi durumunda mirasçıya davayı açması yönünde ihtarda bulunur. İhtara rağmen mirasçı bu davayı açmazsa bu sefer dava açma hakkı iflas idaresinde olur.

Elinde ödemeden aciz vesikası bulunan alacaklılar da tenkis davası açılması ile ilgili olarak bir ihtarda bulunur. Eğer ihtara rağmen mirasçı davayı açmazsa, alacaklının dava açma hakkı doğar.

TENKİS DAVASI KİMLERE KARŞI AÇILIR?

Tenkis davasında davalı taraf miras bırakanın sağlar arası veya ölüme bağlı tasarruflardan hak elde eden, lehine kazandırma yapılan kişilerdir. Kazandırma yapılan kişinin ölmüş olması halinde, dava mirasçılarına karşı açılabilir. Davalı taraf kanun gereği veya atanmış mirasçılar olabileceği gibi, lehlerine herhangi bir kazandırma yapılan üçüncü kişilerde olabilir. Üçüncü kişilere karşı dava açılabilmesi için Tenkis yükümlüsünün bu malı tenkisten kaçırmak için üçüncü kişiye devretmesi ve üçüncü kişinin bu maksadı bilerek malı devralması gerekir.

TENKİS DAVASI HANGİ SÜRELERDE AÇILABİLİR?

Dava açma hakkına sahip olan kişiler yani saklı pay mirasçısı olarak yer alan kişilerin esasen saklı paylarının ihlal edildiklerini öğrendikleri andan itibaren 1 sene içerisinde bu davayı açmaları gerekir. Fakat vasiyetname açılmasından yani miras işlemlerinin taksim edilmesinin üzerinden on yıl geçmekte olduğu durumlarda saklı pay sahibi mirasçıların tenkis davası açma hakkı süreleri dolacaktır.

TENKİS DAVASINDA YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME HANGİSİDİR?

Tenkis davasında yetkili mahkeme ölenin son yerleşim yeri mahkemesi, görevli mahkeme ise Asliye Hukuk Mahkemesi’dir.