İNTİFA HAKKI NEDİR?

İntifa hakkıyla birlikte hak sahibi, maliğin normal şartlarda sahip olduğu kullanma, tüketme ve semerlerinden yararlanma haklarından kullanma ve yararlanma yetkilerini kazanmaktadır. İntifa hakkı kurulması halinde maliğin, mülkiyet hakkı sınırlandırılmaktadır ancak malın özdeğeri yine maliğe aittir.

İntifa hakkı, taşınırlar, taşınmazlar, haklar veya bir malvarlığı üzerinde kurulabilir. Aksine düzenleme olmadıkça bu hak, sahibine, konusu üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlar.

İntifa hakkı sahibi, hakkın konusu olan malı zilyetliğinde bulundurma, yönetme, kullanma ve ondan yararlanma yetkilerine sahiptir. İntifa hakkı sahibi, bu yetkilerini kullanırken iyi bir yönetici gibi özen göstermek zorundadır.

İNTİFA HAKKI NASIL KURULUR?

İntifa hakkının kurulmasıyla birlikte maliğin, kullanma ve yararlanma hakları kalkmış olur. Kuru mülkiyet hakkı sahibi, sadece bu hakkı başkasına devredebilir. Mülkiyet hakkını içi boş bir hak haline getiren intifa hakkının, geçerli şekilde kurulması önemlidir. İntifa hakkının kurulması; taşınırlarda, alacaklarda ve taşınmazlarda ayrı ayrı değerlendirilmektedir.

Taşınırlarda intifa hakkı ancak zilyetliğin devri ile kurulabilir. Zilyetlik bir malı elinde bulundurma ve kullanmakta olma durumudur. Malın zilyedinin illa malın maliki olması gerekmemektedir. Malın sadece teslim edilmesiyle zilyetlik kurulmuş olunur. Yani taşınırlarda intifa hakkı tesisi, taşınır malın teslimiyle kurulmaktadır.

Alacaklarda ise alacağın devri yoluyla intifa hakkı tesis edilmektedir. Alacağın devri mevcut bir alacağın alacaklısının değişmesi işlemidir. Borçlunun rızasına gerek olmadan, alacaklının rızasıyla birlikte alacak intifa hakkı sahibine devredilebilir.

Taşınmazın değeri yüksektir. Bu durum, taşınmazların tescil edilmesini gerekli kılmıştır. Sonuç olarak tapu; taşınmazların, söz konusu taşınmaz üzerindeki hakların, hak sahiplerinin ve bunlara ilişkin özel durumların tescil edildiği yerdir. Taşınmazlarda intifa hakkı tapu kütüğüne tescil yoluyla kurulabilir.

Taşınır ve taşınmazlarda intifa hakkının kazanılması ve tescilinde, aksine düzenleme olmadıkça, mülkiyete ilişkin hükümler uygulanır. Taşınmaz üzerindeki yasal intifa hakkı tapu kütüğüne tescil edilmemiş olsa bile, durumu bilenlere karşı ileri sürülebilir. Tescil edilmiş ise, herkese karşı ileri sürülebilir.

İntifa hakkı 3 farklı kanuni yolla kurulabilir;

1. Sözleşme Gereği İntifa Hakkı;

Malik, sözleşme yaparak 3. Kişi yararına intifa hakkı kurulmasını sağlayabilir. Ancak taşınmazların söz konusu olduğu durumlarda sözleşmenin resmi şekilde yapılması zorunludur. Resmi şekil şartı gereği taşınmaz üzerinde intifa hakkı kurulmasına ilişkin sözleşme tapu memuru tarafından düzenlenmelidir.

Taşınırlar üzerinde intifa hakkı tesisi amacıyla yapılan sözleşmelerin ise resmi şekilde yapılması zorunlu değildir. Taşınmazlarda intifa hakkı tescil ile doğarken taşınırlarda sözleşmede aksine bir hüküm yoksa sözleşme anında doğmaktadır.

2. Kanun Gereği İntifa Hakkı;

İntifa hakkının tapuya tescil edilmesiyle birlikte alenilik sağlanmış olur ve hak sahibi 3. Kişilere karı o hakkını ileri sürebilir. Ancak tapuya tescil edilmemiş olmasına rağmen kanuni bir intifa hakkı söz konusuysa bu hakkı bilenlere karşı ileri sürülebilmektedir. Kanuni intifa hakları aşağıdaki gibidir;

• Ana babanın velayetleri altındaki küçüğün malları üzerindeki intifa hakkı
• Mirasta sağ kalan eşin intifa hakkı
• Kocanın, karısının malları üzerinde intifa hakkı

3. Mahkeme Kararıyla İntifa Hakkı

Malik, 3. Kişi ile sözleşme yaparak intifa hakkı kurulmasını kararlaştırmış olabilir. Ancak maliğin sözleşmeden doğan borcunu yerine getirmeyerek, tapuda tescil ettirmekten kaçınması durumunda mahkemeye başvurularak intifa hakkının tescili sağlanabilir. Mahkeme kararıyla birlikte 3. Kişi intifa hakkını kazanmış olur.

İNTİFA HAKKI NASIL SONA ERER?

İntifa hakkı, taşınmazın veya taşınırın yok olması, hakkın sona ermesi durumlarında kendiliğinden sona ermektedir. Malik, yararlanılamayacak derecede harap olan intifa konusu malı yararlanılacak hâle getirmekle yükümlü değildir; getirirse intifa hakkı yeniden kurulmuş olur.

İntifa hakkı ayrılmaz şekilde kişiye bağlı bir haktır. Hak sahibinin ölmesi halinde intifa hakkı da son bulur. Tüzel kişilerde ise kararlaştırılan sürenin dolması, süre kararlaştırılmamışsa kişiliğin ortadan kalkmasıyla sona erer. Tüzel kişilerin intifa hakkı, en çok yüz yıl devam edebilir.

İntifa hakkı, kamulaştırma ile birlikte sona ermektedir. Ancak malik kamulaştırma bedeli almışsa, intifa hakkı kamulaştırma bedeli üzerinden devam etmektedir.

İntifa hakkı kurulması, belirli bir süre için kararlaştırılmışsa sürenin dolması ile birlikte malike terkini isteyebilir.

İntifa hakkı sona erince hak sahibi, hakkın konusu olan malı malike geri vermekle yükümlüdür.

İNTİFA HAKKI KULLANILMASI NASIL DEVREDİLİR?

İntifa kişiye bağlı bir haktır. Kural olarak intifa hakkı devredilemez ve mirasçılara geçirilemez. Ancak sözleşmede aksine hüküm yoksa veya durum ve koşullardan hak sahibince şahsen kullanılması gerektiği anlaşılmıyorsa, intifa hakkının kullanılması başkasına devredilebilir.
İntifa hakkının kullanılmasının devredilmesi halinde malik haklarını, devralana karşı doğrudan doğruya ileri sürebilir. Ancak devralan kişi haklarını ancak intifa hakkı sahibine karşı ileri sürebilir, maliğe karşı ileri süremez.

İNTİFA HAKKI TESİS EDİLMİŞ TAŞINMAZIN SATIŞI NASIL OLUR?

Taşınmaz üzerinde intifa hakkı tesis edilmesi halinde intifa hakkı sahibine taşınmazı kullanma ve yararlanma hakkı sağlanmış olur. Ancak maliğin mülkiyet hakkı hala devam eder. Malik isterse mülkiyeti devredebilir. Maliğin taşınmazı devretmesi halinde intifa hakkı sahibi kullanma ve yararlanma hakkını yeni malike karşı da ileri sürebilir. Yani taşınmaz satılsa dahi intifa hakkı devam etmektedir.